Đêm thứ 6 (10.9) tức 2 ngày trước Lễ công bố Giải Sách Hay 2019, tôi viết một bức thư gửi về Ban Tổ Chức. Biên hơi sát giờ và tự nghĩ xác suất nhận phản hồi cũng về không nhưng tôi vẫn tin việc soạn thảo của mình không vô ích. Việc để lại ký tự trên trang văn bản giúp tôi hiểu mình cần gì nhất.
Đó là “danh sách đề cử của giải thưởng này”. Cụ thể hơn, đó là tiêu chí bình chọn, cách thức xét duyệt và ai là người giữ phiếu bầu. Tôi muốn hiểu rõ cách thức vận hành bên trong của giải thưởng chứ không chỉ đơn thuần là một khán giả đến dự khán và nhận thông báo về kết quả chung cuộc.
Do có sự chuẩn bị tâm ý kỹ lưỡng nên tôi có thể tóm lược về giải thưởng Sách Hay bằng những gạch đầu dòng sau đây:
- Giải thưởng Sách Hay thuộc về Dự án Khuyến Đọc Sách Hay.
- Học viện quản lý PACE giữ vai trò khởi xướng dự án từ 2007
- Dự án được điều hành bởi Viện giáo dục IRED từ 2012
- Giải thưởng đã có 8 mùa giải, đây là lần thứ 9
- Có 6 hạng mục trao giải chính và một hạng mục bổ sung thay đổi tên gọi theo từng năm
- 2 tiêu chí trao giải Sách Hay đó là sách mang trong mình “tinh thần khai minh và giá trị tiến bộ”, tiêu chí còn lại là sách xuất bản hay tái bản hợp pháp tại Việt Nam sau 1975
- Hội đồng trao giải giữ nguyên qua 9 mùa bao gồm:
+Nguyên Ngọc
+Quách Thu Nguyệt
+Chu Hảo
+Bùi Văn Nam Sơn
+Giản Tư Trung
- Ở từng hạng mục có một hội đồng xét giải gồm 5 người, các quyển sách được chọn sẽ trải qua 3 vòng, vòng đề cử, vòng sơ khảo, vòng chung khảo
- Tổng thời gian làm việc của hội đồng qua 3 vòng là 5 tháng
- Giải thưởng Sách Hay không gì hơn là một hoạt động văn hóa có tính chất khuyến khích sự đọc
- Trong phim ngắn trình chiếu mở đầu cho buổi lễ, hình ảnh ngọn lửa mà Prometheus đánh cắp từ đỉnh Olympus để đem ánh sáng cho loài người trong thần thoại Hy Lạp đã được sử dụng để mở đầu phim. Sau đó là câu nói nổi tiếng của Phan Châu Trinh được tuyên đọc: “Khai dân trí - Chấn dân khí - Hậu dân sinh”
Sự chú tâm của tôi dồn hết vào 6 hạng mục. Cảm giác phấn khích hiện rõ khi có một số đầu sách mới xuất bản trong khoảng 1 năm gần nhất mà tôi đã và vẫn đang đọc được xướng tên trong khán phòng. Với những gì nghe được, tôi nhận ra rằng giải thưởng này không giới hạn về mặt thời gian xuất bản cho các đề cử. Không cần phải là sách được phát hành trong vòng 1 năm gần nhất. Ví dụ cụ thể là ở hạng mục Quản Trị, có 1 quyển đã có mặt trong danh sách đề cử 3 năm liên tiếp. Do chưa đoạt giải nên vẫn tiếp tục xuất hiện. Như vậy, với sự thu thập này, việc nắm bắt danh sách đề cử đầy đủ qua từng mùa giải là rất quan trọng.
Sau ngày chủ nhật, thử đọc vài trang báo điện tử, tôi không tìm thấy nguồn nào đăng tải danh sách đề cử của Giải Sách Hay 2019. Chỉ là những cái tên thắng giải. Cũng ít thấy những bài phân tích phê bình đi sâu vào quy trình tuyển chọn. Thế nên tôi đành tự mình đánh máy lại toàn bộ để có nguồn cấp tham khảo cho bản thân và những người bạn có chung mối quan tâm về giải thưởng này.
“Đề cử” là cách mô tả của tôi. Nguyên do là tôi đã quen với cách sử dụng danh xưng từ các giải thưởng ở lĩnh vực âm nhạc và điện ảnh. Trong suốt buổi lễ, nếu tôi nhớ không lầm, không có một lần nào danh từ “đề cử” xuất hiện trong phần tuyên đọc của những người công bố giải thưởng. Cách dùng của họ thường là “5 tác phẩm (dịch phẩm) ở vòng chung khảo bao gồm…”, “và tác phẩm đoạt giải năm này là…”
Phần dưới đây là 6 hạng mục, mỗi hạng mục lại được chia 2 gồm tác phẩm và dịch phẩm. Theo kèm từng hạng mục là danh sách 5 thành viên xét giải và danh sách 5 đề cử. Tác phẩm hay dịch phẩm thắng giải được tô đậm bằng mực đỏ.
DANH SÁCH ĐỀ CỬ GIẢI SÁCH HAY 2019
:::GIÁO DỤC:::
Bùi Trân Phượng
Bùi Mạnh Hùng
Nguyễn Khánh Trung
Phạm Anh Tuấn
Giản Tư Trung
~~Tác phẩm~~
- Cha mẹ vừa đủ tốt (Vũ Phi Yên, Trần Ngọc Bảo Khanh)
- Dạy con gọi tên cảm xúc: Những cách đơn giản giúp con thành công bằng việc phát triển trí tuệ cảm xúc (Lê Thanh Hải)
- Đại học - Định chế giáo dục cao thay đổi thế giới từ Trung cổ đến hiện đại (Nguyễn Xuân Xanh)
- Giáo dục Việt Nam học gì từ Nhật Bản (Nguyễn Quốc Vương)
- Xin được nói thẳng (Hoàng Tụy)
~~Dịch phẩm~~
- Biện hộ cho một nền giáo dục khai phóng (Fareed Zakaria / Châu Văn Thuận)
- Cha mẹ độc hại – Vượt qua di chứng tổn thương và giành lại cuộc đời bạn (Susan Forward, Craig Buck / Nguyễn Thị Thanh Hằng)
- Được học (Tara Westover / Nguyễn Bích Lan)
- Lớp học đột phá (Clayton M.Christensen, Michael B.Horn, Curtis W.Johnson / Nguyễn Dương Hiếu, Lương Ngọc Phương Anh, Đặng Nguyễn Hiếu Trung)
- Những nguyên tắc đạo đức trong giáo dục (John Dewey / Cao Tuấn)
:::NGHIÊN CỨU:::
Chu Hảo
Trần Ngọc Vương
Inrasara Phú Trạm
Nguyễn Đức Lộc
Đinh Hồng Phúc
~~ Tác phẩm ~~
- Đô thị Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh - Khảo cổ học và bảo tồn di sản (Nguyễn Thị Hậu)
- Hoàng Sa, Trường Sa - Nghiên cứu từ sử liệu Trung Quốc (Phạm Hoàng Quân)
- Sài Gòn - Chợ Lớn: Ký ức đô thị và con người (Nguyễn Đức Hiệp)
- Ứng xử kinh tế của nông hộ: Khảo sát xã hội học tại châu thổ sông Cửu Long (Trần Hữu Quang)
- Việt Nam thế kỉ X - những mảnh vỡ lịch sử (Trần Trọng Dương)
~~~ Dịch phẩm ~~~
- Các mô hình quản lý nhà nước hiện đại (David Held / Phạm Nguyên Trường)
- Hiện tượng con người (Pierre Teilhard de Chardin / Bùi Văn Nam Sơn, Đặng Xuân Thảo)
- Ngẫu nhiên và tất yếu (Jacques Monod / Hà Dương Tuấn, Đặng Xuân Thảo)
- Sự kiến tạo xã hội về thực tại (Peter L. Berger, Thomas Luckmann / Trần Hữu Quang)
- Tri thức khách quan – Một cách tiếp cận dưới góc độ tiến hóa ( Karl R. Popper / Bùi Văn Nam Sơn, Chu Lan Đình)
:::KINH TẾ:::
Lê Đăng Doanh
Phạm Chi Lan
Võ Trí Thành
Nguyễn Đức Thành
Nguyễn Đôn Phước
~~ Tác phẩm ~~
- Nghịch lý toàn cầu hóa - Vàng và hai cô gái (Nguyễn Vạn Phú)
- Trung Quốc nhìn từ nhiều phía (Nhiều tác giả)
- Tự do kinh tế - Đòn bẩy phát triển Việt Nam (Trần Lê Anh)
- Việt Nam hành trình đi đến phồn vinh (Vũ Minh Khương)
- Xã hội công dân Việt Nam dưới góc nhìn thể chế (Nguyễn Khắc Giang, Nguyễn Quang Thái)
~~ Dịch phẩm ~~
- Đường tới thịnh vượng toàn cầu (Michael Mandelbaum / Nguyễn Hằng)
- Lịch sử giao thương - Thương mại định hình thế giới như thế nào? (W. J. Bernstein / Võ Minh Tuấn, Ngọc Mai)
- Nền kinh tế chia sẻ: Sự kết thúc của việc làm, và sự trỗi dậy của chủ nghĩa tư bản dựa trên đám đông (Arun Sundararajan / Nguyễn Tuấn Việt)
- Vạc dầu châu Á: Biển Đông và hồi kết của một Thái Bình Dương ổn định (Robert D. Kaplan / Nguyễn Đức Thành, Phạm Nguyên Trường, nhóm dịch Viện Nghiên Cứu Và Chính Sách)
- Thị trường và đạo đức (Tom G.Palmer / Đinh Tuấn Minh, Phạm Nguyên Trường)
:::QUẢN TRỊ:::
Huỳnh Ngọc Phiên
Hà Xuân Trừng
Bùi Văn
Nguyễn Cảnh Bình
Nguyễn Dương Hiếu
~~ Tác phẩm ~~
- Đừng cố gắng bán, hãy giúp khách hàng mua (Trịnh Minh Thảo)
- Lãnh đạo và nhân đạo: Dẫn đường và mở hướng (Tôn Thất Nguyễn Thiêm)
- Lý thuyết trò chơi và ứng dụng trong quản trị - kinh doanh (Lê Hồng Nhật)
- Nhượng quyền khởi nghiệp - Con đường ngắn để bước ra thế giới (Nguyễn Phi Vân)
- Tư duy pháp lý của luật sư (Nguyễn Ngọc Bích)
~~ Dịch phẩm ~~
- Cải tổ doanh nghiệp trong thời đại số (David L. Rogers / Phạm Anh Tuấn)
- Khởi nghiệp tinh gọn (Eric Ries / Nguyễn Dương Hiếu, Trịnh Hoàng Kim Phượng, Đặng Nguyễn Hiếu Trung)
- Thiên nga đen (Nassim Nicholas Taleb / Huyền Anh Tú, Cam Thảo, Hoàng Trung)
- Tiền không mua được gì (Michael J. Sandel / Nguyễn Diệu Hằng)
- Tư duy nhanh và chậm (Daniel Kahneman / Hương Lan, Xuân Thanh)
:::VĂN HỌC:::
Nguyên Ngọc
Ngô Văn Giá
Phạm Xuân Nguyên
Phan Hồng Giang
Phan Nhật Chiêu
~~Tác phẩm ~~
Không có tác phẩm xứng đáng
~~ Dịch phẩm ~~
- Chiến tranh và chiến tranh (Krasznahorkal László / Giáp Văn Chung)
- Khi loài vật lên ngôi (Karel Capek / Đăng Thư)
- Linh sơn (Cao Hành Kiện / Trần Đĩnh)
- Pedro Páramo (Juan Rulfo / Nguyễn Trung Đức)
- Vết nhơ của người (Philip Roth / Phạm Viêm Phương, Huỳnh Kim Oanh)
:::THIẾU NHI:::
Quách Thu Nguyệt
Đoàn Thạch Biền
Lê Phương Liên
Trần Đăng Khoa
Nguyễn Thái Dương
~~ Tác phẩm ~~
- Con gà đẻ trứng vàng + Mỗi hơi thở một nụ cười (Thích Nhất Hạnh)
- Susu và Gogo đi Paris + Susu và Gogo đi Tokyo + Susu và Gogo đi Singapore (Dương Thụy)
- Mẹ yêu ai nhất (Huỳnh Mai Liên)
- Tình mẹ bao la (Phong Thu)
- Trên đồi mở mắt và mơ (Văn Thành Lê)
~~ Dịch phẩm ~~
- Chuyến tàu đêm trên dải ngân hà (Kenji Miyazawa / Thanh Điền)
- Cuộc phiêu lưu của quả lê khổng lồ (Jakob Martin Strid / Nguyên Lê)
- Em gái bị ốm + Bàn tay diệu kỳ của Sachi + Chiến công đầu tiên của bé Mi + Món quà từ cửa sổ + Con cá voi ơi lớn nhanh nào + Trường mẫu giáo của chú voi Grumpa + Chuyện những chiếc răng (Ehon Nhật Bản / Tủ sách Người Mẹ Tốt, nhiều tác giả / nhiều dịch giả)
- Mẹ (Hélène Delforge Quentin Greban / Nguyễn Duy Bình)
- Những lá thư của Felix - một chú thỏ bé đi du lịch thế giới (Constanza Droop, Annette Langen / Thu Trang)
#Nhiên
16.9.2019
T/B:
- Trong toàn bộ các quyển đã được xướng tên ở 6 hạng mục chính, có 4 quyển tôi đã đọc xong, vẫn thường xuyên đọc lại hay chỉ đọc 1 phần. Có 3 tác giả hay nơi phát xuất của quyển sách tôi giữ được sự liên lạc trên mạng xã hội. Hẳn nhiên tôi ý thức mình chỉ là 1 độc giả không danh phận. Dù vậy, tôi vẫn tìm cách gởi lời chúc mừng đến 3 người. Không biết là họ có quan tâm gì đến giải thưởng này hay không. Biểu hiện của họ với việc này sẽ như thế nào?
- Về phần mình, tôi đã rất vui, có chút phấn khích và vỗ tay rất nhiều trong khoảnh khắc quyển sách mình đọc trong năm qua được xướng tên trong buổi sáng chủ nhật vừa rồi (15.9).
T/B:
- Trong toàn bộ các quyển đã được xướng tên ở 6 hạng mục chính, có 4 quyển tôi đã đọc xong, vẫn thường xuyên đọc lại hay chỉ đọc 1 phần. Có 3 tác giả hay nơi phát xuất của quyển sách tôi giữ được sự liên lạc trên mạng xã hội. Hẳn nhiên tôi ý thức mình chỉ là 1 độc giả không danh phận. Dù vậy, tôi vẫn tìm cách gởi lời chúc mừng đến 3 người. Không biết là họ có quan tâm gì đến giải thưởng này hay không. Biểu hiện của họ với việc này sẽ như thế nào?
- Về phần mình, tôi đã rất vui, có chút phấn khích và vỗ tay rất nhiều trong khoảnh khắc quyển sách mình đọc trong năm qua được xướng tên trong buổi sáng chủ nhật vừa rồi (15.9).